“It giet oan” – beroemde Friese woorden
De “Elfstedentocht” is een beroemde schaatstocht van ca. 200km, die “de tocht der tochten” wordt genoemd. Hij is sinds 1909 slechts 15 keer gehouden en is dus een zeldzaam evenement. Er moet minstens 15cm ijs liggen op de verschillende kanalen, rivieren en meren. Zodra het begint te vriezen, beginnen wij Nederlanders te dromen van een nieuwe versie van de tocht. Het is een koorts die door onze aderen stroomt.
Ik niet. Ik ben geen schaatser, maar ik herinner me de beelden van tv toen ik jong was. Ik ben een fietser en ik heb 4 dagen vrij. Als ik de verschillende langeafstandsfietsroutes bekijk, vind ik deze: 260km. Het is een hittegolf als ik begin. Temperaturen ruim boven de 30 graden. Ik vind het hilarisch om in een hittegolf een schaatsroute te fietsen. Goed, ik start in Leeuwarden en volg de route met de klok mee. Ik kom langs alle 11 steden, waar als onderdeel van een Fries cultureel evenement dit jaar in elke stad een artistieke waterfontein wordt gepresenteerd, gemaakt door een lokale kunstenaar.
Ik fiets verder naar IJlst. Van een grote stad, naar een hele kleine. Het platteland bestaat voornamelijk uit groene weilanden, doorsneden door beekjes, riviertjes en kanalen. Onderweg zie ik enkele kleine Nederlandse windmolens en karakteristieke Amerikaanse windmotors (roosmolen) om de polders droog te houden. IJlst is een mooie stad met enkele mooie historische huizen en een geweldige zaagmolen (met een fontein ernaast). Het is de plaats waar vroeger de meeste metalenwindmotors werden gemaakt.
De geschiedenis van de 11 steden gaat terug tot het begin van de jaren 1200. Tijden waarin Friesland een van de meest bloeiende provincies was. Er werd veel handel gedreven vanuit de kleine steden en hun belangrijke havens. Door verzanding van de havens en kust, en de groeiende handel vanuit Amsterdam, veranderde de functie in de loop der tijd. Tegenwoordig zijn de steden klein, met toerisme als een van de belangrijkste inkomstenbron. En dat is te zien, ik zie overal boten. Vooral zeilen is erg populair.
Na IJlst rij ik door Sneek richting Sloten. Sneek heeft een hele mooie toegangspoort, Sloten is gewoon schattig en klein. Bekend om zijn schaatsfabriek in het verleden. Met een beetje wind in de rug bereik ik Stavoren. Een kleine, historische havenstad aan het IJsselmeer, het grootste zoetwatermeer van Nederland. Het werd in de tweede helft van de 20e eeuw afgesloten van de Waddenzee. Tegenwoordig is het een groot watersportgebied, zeker met dit mooie weer.
Ik trap door naar Hindeloopen, beroemd om zijn meubels, en Workum. Ondertussen verandert het weer. Het is nog steeds warm, maar nu is er regen, onweer en wind. Ik race van stad naar stad om het onweer op het platteland voor te blijven, langs Harlingen en Franeker. Mooie plaatsen, met enkele indrukwekkende fonteinen en historische centra.
De laatste dag passeer ik de laatste van de 11 steden, Dokkum. In de schaatstocht wordt gezegd “wie Dokkum haalt, haalt de finish in Leeuwarden.” Dat denk ik ook. Nog maar 25 kilometer. Ik passeer de beroemde brug in Bartlehiem (de laatste brug in de schaatstocht) en bezoek het Elfstedenmonument, een brug vol met meer dan 7000 tegels met afbeeldingen van mensen die aan de schaatstocht hebben deelgenomen en gefinisht zijn.
Ik kom terug in Leeuwarden, met 310km op mijn teller. Hier en daar heb ik vast wat omwegen gemaakt. Het was een mooie tocht met een groot historisch karakter. “De tocht der tochten”.